Les opportunités de l'Europe pour “mériter” une coopération géopolitique avec l'Afrique

La collusion inhabituelle de “corps constitués” en Europe

In Europa tekent zich momenteel een opmerkelijke samenwerking af tussen verschillende gevestigde groepen: het patronaat, ngo’s, politici, ambtenaren en de academische wereld. Op het eerste gezicht lijken hun doelstellingen uiteenlopend, maar gezamenlijk verdedigen ze het status-quo van hun instellingen binnen het vertrouwde Europese kader. Academici richten zich daarbij vooral op het bestuderen van het heden en verleden en het publiceren en remediëren van actuele uitdagingen, zoals de kwaliteit van Afrikaanse doctoraten. Er is echter nauwelijks aandacht voor meer complexe scenario’s ten aanzien van het welzijn van toekomstige generaties, omdat die niet evidence based kunnen worden onderbouwd.

Ondertussen zijn de klimaattransitie en de demografische groei van het naburige Afrika processen die geen pauzeknop kennen. Zonder ingrijpende veranderingen vormen deze ontwikkelingen mogelijk een groter gevaar voor toekomstige generaties in Europa dan de territoriale ambities van een Russische tsaar of van een zelfverklaarde Amerikaanse nobelprijswinnaar voor de vrede.

Twintig miljoen Afrikaanse jongeren en structurele uitdagingen voor Europa

De Europese industrie-intensieve industrie wordt geconfronteerd met structurele uitdagingen. Gevestigde Europese instellingen blijven blind voor de onvermijdelijke teloorgang van energie-intensieve industrieën in regio’s waar de productiecapaciteit voor betaalbare groene stroom beperkt is. Ditzelfde geldt voor de risico’s van nieuwe, niet-verzekerbare natuurrampen zoals waterbommen, bosbranden en tsunami’s. Ook de onbetaalbaarheid van technologische oplossingen als CO₂-afvang en nieuwsoortige nucleaire energie lijkt niet tot deze ‘gestelde lichamen’ door te dringen. Bovendien betreden in buurcontinent Afrika jaarlijks twintig miljoen jongeren de arbeidsmarkt, waarvan 85% geen decent perspectief vindt in eigen land. Dit zijn structurele uitdagingen  voor Europa.

De groene energievoorsprong van Afrika

Afrika beschikt over 35% van de mondiale capaciteit om groene elektriciteit op te wekken via bewezen, betaalbare en verzekerbare technologieën—aan een vijfde van de kostprijs per gigawatt van ‘grijze’ nucleaire elektriciteit. Hieruit kan ook groene waterstof (GH₂) worden geproduceerd aan €2 per kilo. Europa daarentegen heeft slechts een schamele 1% van deze capaciteit.

De rol van Afrika-experts en van de diplomatie

Het is opmerkelijk dat ook diplomaten en Afrika-experts met jarenlange terreinkennis—ngo’s, exportambtenaren, vrijwilligers—niet doordrongen lijken van de matige resultaten van dertig jaar ontwikkelingshulp en talloze economische missies naar Afrika. Ze opereren vaak binnen echokamers van gelijkgestemden: diplomaten die confrontaties mijden, risicomijdende financiers, academici in hun ivoren torens, consultants gefocust op snel advies en politici met het oog op herverkiezing.

Deze experts domineren het medialandschap en het beleid, maar missen zelf ervaring met risicodragend industrieel ondernemen. Ze nemen zelden de tijd om te onderzoeken waarom sommige ontwikkelingslanden wel slagen en andere niet, of om te luisteren naar de steeds mondigere, breed opgeleide Afrikaanse middenklasse. Die beschuldigt hun voormalige kolonisatoren van hypocrisie rond mensenrechten en governance, zeker wanneer het Westen Afrikaanse bodemrijkdommen opkoopt tegen door henzelf bepaalde wereldmarktprijzen.

Het belang van industriële waardeketens en de Afrikaanse opgeleide middenklasse

De breed opgeleide Afrikaanse middenklasse, zelfs in minder stabiele Sub-Sahara landen, is ervan overtuigd dat alleen lokale verwerking van hun natuurlijke rijkdommen tot producten en diensten met hoge toegevoegde waarde kan zorgen voor het terugdringen van armoede, gedwongen migratie, ongelijkheid en het gebrek aan goed bestuur.

Een unieke kans voor Europa