BOEK

AFRIKA

een gedroomde toekomst

Loïc DE CANNIERE

Weinig boeken over Afrika en haar ontwikkeling als dat van Loïc De Cannière duiden zo’n brede scala van uitdagingen, mogelijkheden en kansen van Afrika: geschiedenis, toekomst, armoede, demografie, klimaat, migratie, jobs, innovatie, industrialisatie, de informele economie, infrastructuurwerken, investeringen, falende overheden, resultaten van ontwikkelingssamenwerking, financiering, de AfCFTA, regionale vrijhandelsmarkten, kolonisatie, de nieuwe rol van Europa. Alles gelardeerd met eigen directe observaties en citaten uit zeer diverse, ook Afrikaanse auteurs.

Dit breed gekaderd boek biedt ook stof tot nadenken

Duizend AU-EU kmo-partnerschappen sturen van onderuit de moderne industrialisatie van Afrika aan

Een springplank voor de inclusieve en duurzame geavanceerde maak-industrialisatie en verwante diensten van Afrika, de creatie van 20 miljoen formele banen per jaar én de redding van de ganse planeet.

Food for thought voor een geïnteresseerde buitenstaander, die na gedurende veertig jaar de mondiale hightech wereld verkend te hebben (30 jr Hewlett-Packard, 10 jr Agoria), bij toeval, van 2005 tot 2024, de kans kreeg, verspreid over zeven Sub-Sahara landen een kleine duizend lokaal hoogopgeleide toekomstige beleidsvoerders en/of influencers te interviewen (mondige ingenieurs, economen, agronomen en informatici).

Duizend partnerschappen Afrika-Europa “uit wederzijds eigenbelang” van gevestigde kmo’s uit verwerkende nijverheden en diensten ageren als springplank voor de creatie van 20 miljoen formele banen in Afrika. Zij dwingen Europa om sneller te innoveren, met behulp van robotica en A.I. in klimaatvriendelijkere en recycleerbaardere producten, die kort daarna in Afrika worden gekopieerd. Dit leidt tot normale migratie in beide richtingen en multiculturele kruisbestuiving van ervaringen en competenties. Europese “boomers”, eventueel zorgbehoevend in hun laatste levensmaanden, kunnen dan liefdevol bijgestaan worden, niet door FTI-robots en A.I., maar door intelligente zorg- of verpleegkundigen van vlees en bloed, voorlopig in grote getallen nog niet nodig in “jong” Afrika maar hoognodig in “vergrijsd” Europa.

De auteur charmeert door zijn pleidooi voor een economische dynamiek van onderuit, o.a. door micro-financiering van de informele sector. Hier een suggestie om de economische groei toch in eerste instantie van onderuit te stimuleren door partnerschappen Afrika-Europa van gevestigde maakindustriële kmo’s. Heel wat Afrikaanse kmo’s, ook in de LDC’s, beschikken al over een eigen atelier en een bestaand klantenbestand, zowel in de voedings- als in de maakindustrie en verwante diensten. Eerder dan een gebrek aan financiële middelen missen zij kennis en ervaring met geavanceerde productieprocessen en technologieën om internationaal te concurreren en door te groeien.

Een massa, jonge Afrikaanse hoogopgeleide en hun beleidsvoerders menen dat belangrijke delen van Sub-Sahara Afrika wel klaar zijn voor deelname aan de complexe internationale industriële waardeketens en de capaciteit hebben om jaarlijks twintig miljoen banen in de formele productieve economie te creëren.

Micro-Enterprises

African Development Bank 2021 Kofi Annan Eminent Speakers’ series

Good Economics for Hard Times

How to address our climate change challenge

(13/12/2021)

Keynote: Nobel laureate Esther Duflo (MIT)

‘We are kidding ourselves if we think that tiny businesses can pave the way for a mass exit from poverty’

Duizend AU-EU kmo-partnerschappen sturen van onderuit de industrialisatie van gans Afrika aan

Zal de economische dynamiek van onderuit door de financiering van informele micro-ondernemers er in slagen de galopperende bedrijfsprocessen en technologieën toegepast in de geïndustrialiseerde landen bij te benen? En jaarlijkse 15 miljoen decent banen creëren? Zelfs door omkadering van impactfondsen en mkmo-banken met nieuwe diensten en redelijke intrestvoeten, voor de capaciteitsversterking, doorgroei van diverse informele economische activiteiten en integratie van duurzame landbouw in voedingsbedrijven? Geen enkel land, geen enkel continent kan het nog alleen aan. “Partnerschappen voor wederzijds voordeel met meer geïndustrialiseerde landen”, daarvoor pleiten heel wat beleidsvoerders van Sub-Sahara landen: “Africa: why European businesses should be present”

Daarom hier de suggestie om met grote prioriteit en urgentie de EU aan te sporen om “duizend for profit maakindustriële kmo’s uit de EU aan te sporen om partnerschappen voor wederzijds voordeel aan te gaan met sectorgenoten uit Afrika”. (EU-overheden hoeven enkel reclame te maken voor Afrika, meer niet!)

De EU-partner transfereert zijn ervaring met internationale industriële waardeketens, normen, standaarden, processen, technologieën, prijzenzetting, innovatie, …
De AU-partner brengt zijn marktkennis in (klanten, overheid, administraties, taal, cultuur, …) en zijn technische infrastructuur (atelier, installatie, onderhoud van moderne producten).

Hieronder in een tweede deel van deze blog meer details

De noodzaak voor internationale partnerschappen.
Ervaringen en observaties van een geïnteresseerde observator uit de high-tech sector (Z-O Azië 1990-1996, Sub-Sahara Afrika 2005-2024, “Europa kent het ‘andere’ Afrika niet”)
Een alternatief - of complement - voor de promotie van “impactfondsen”. Honderden “town-hall” debatavonden “Duizend kmo-partnerschappen”: kost (Schwarze Null!), doelgroep, verwacht resultaat, klimaattransitie, regrowth, geopolitiek, …
Een naïeve(?) gedroomde toekomst voor “mijn” kleinkinderen: Een reset van het rechts-populistische discours over migratie uit Afrika: “De Afro-Europese Gemeenschap voor Energie-Intensieve Industrie” (Cfr EGKS: Dé kans voor een nieuwe Europese "Schuman" en een nieuwe Afrikaanse "Mandela")

1/5/2024 karel.uyttendaele {@} pandora.be

Meer details

Duizend AU-EU kmo-partnerschappen sturen van onderuit de moderne industrialisatie Afrika aan

De arbeidsintensieve maakindustrialisatie van Afrika in vier fazen

De noodzaak voor internationale partnerschappen.

Op p.130 stelt De Cannière “dat Afrikaanse bedrijven niet over de nodige capaciteit beschikken om op een concurrentiële manier aan de wereldeconomie deel te nemen”. Tot heden is dat inderdaad zo omdat buitenlandse ondernemingen, met ervaring in complexe internationale competitieve industriële waardeketens het vertikken om geavanceerde maakindustriële knowhow naar Afrika te transfereren, ook na de formele dekolonisatie (p.159). Gesteund door Westerse en Chinese autoriteiten blijven zij Afrikaanse bodemrijkdommen aan mondiale wurgprijzen opkopen om er in Europa, China, VS, Canada in complexe internationale industriële ketens waarde aan toe te voegen en te transformeren tot competitieve producten bestemd voor de wereldmarkten, ook voor Afrika.

Op p.137 vreest de auteur “dat formele bedrijven uit de sectoren van de verwerkende nijverheid en de diensten er niet zullen in slagen om snel grote aantallen nieuwe arbeidsplaatsen te creëren”. Op p.137 observeert hij “dat de succesvolle financiering van mkmo’s de dynamiek van onderuit heeft aangescherpt en tal van andere sociaal relevante ondernemingsinitiatieven van Afrikanen heeft geïnspireerd” en “De impactinvesteringsfondsen zijn een essentiële wissel op de toekomst van Afrika”. In de allerlaatste zin van zijn van het boek, p.181 schrijf hij dan ook “Ik roep de beleidsmakers op regelgevende initiatieven te nemen, waardoor Europese beleggers (ook particulieren) in impactfondsen kunnen participeren”.

Zullen massale investeringen in impactfondsen en mkmo-banken met nieuwe diensten en redelijke intrestvoeten, voor de capaciteitsversterking, doorgroei van diverse informele economische activiteiten en integratie van duurzame landbouw in voedingsbedrijven, textielgroothandels, fintech, call-centers, blauwe economie, creatieve sectoren (Nollywood!), kippenkwekerijen, kleinschalige off-gridproductie, informatica-scholen, plastic-recuperatie en handel in tweedehands-PC’s er wel in slagen om op korte termijn ieder jaar 20 miljoen “formele” banen te creëren én om voldoende fiscale inkomsten voor de overheid te generen voor onderwijs, sociale voorzieningen, gezondheidszorg, infrastructuren, rechtsstaat, …?

Ervaringen en observaties van ondergetekende geïnteresseerde observator uit de hightech sector

1990-1996 in Zuid-Korea, China, Vietnam, Taiwan, Singapore, Maleisië. Fabrieken uit het Westen transfereren naar deze landen vrij massaal geavanceerde maakindustriële knowhow die er “gekopieerd” wordt en deze landen heeft in staat gesteld zich te ontpoppen tot fabrieken van de wereld én er in twee decennia één miljard “formele” banen te creëren.

2006-2024 in zeven Sub-Sahara landen. (Interviews met 900+ “Masters” ingenieur, econoom, agronoom, informaticus lokaal opgeleid door professoren met een Westerse PhD en 150+ debatten met overheden, academici, ondernemingsfederaties, civiele maatschappij, secundair onderwijs). Drie jaar na “afstuderen” zijn de massa’s hoger geschoolden nog altijd op zoek naar een decente baan. In maart 2020(!), in Niamey, vertrouwden twee van de vijftig geïnterviewde agronomen mij toe dat – uit schaamte voor hun familie - zij overwogen aan te sluiten bij extreme ideologieën in de Sahel (cfr p.123: “Die woorden van wanhoop laten mij nooit meer los!”). Overheden en een belangrijke opgeleide middenklasse zijn ervan overtuigd dat enkel de transfer van geavanceerde maak-industriële ervaring en integratie in internationale waardeketens, voor de lokale transformatie van hun bodemrijkdommen in staat zal zijn om er jaarlijks 15 miljoen decente banen te creëren. Antiwesters ressentiment wegens Westerse hypocrisie (nadruk op SDG’s, opkopen van strategische mineralen en groene waterstof, weigering van de transfer van geavanceerde industriële ervaring, cockpitisme, …) leidt ertoe dat zelfs in Senegal, kroonjuweel van democratie in Afrika en ODA-troetelkind, op 25 maart 2024, een onervaren antiwesters duo, fier en publiek polygaam, aan de macht komt.

2010-2024: honderden gesprekken in België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, EC-Brussels.

Diep ingebed in het onderbewustzijn van ondernemers, breed publiek, academici, journalisten, beleidsvoerders, Afrika-diplomaten, ODA-NGO professionelen leeft de verkeerde vooringenomen overtuiging dat Afrika niet klaar is voor een moderne maakindustrialisatie. Het Afrika-discours in de mainstream-media wordt gedomineerd door professionelen van de “ontwikkelings-industrie” en door “voluntoeristen”.
Intussen zijn China, Midden-Oosten, Indië, Turkije, Rusland, Singapore, …Marokko er vrolijk doende de kaas van tussen de Europese boterham te pikken en Europa op te zadelen met gedwongen migratie van massa’s jonge Afrikanen op zoek naar een toekomst.
The Economist(*) publiceert nu al 10 jaar jaarlijks een lijst met steeds dezelfde 15 Sub-Sahara landen (op de 54) met behoorlijk stabiele instellingen, een opgeleid demografisch dividend van beide genders, abundante zonne-energie en/of waterkracht, ontsloten industrieterreinen, … Gesprekken over het voorbij jaar, met 200+ ondernemers, beleidsvoerders, politici, academici in West-Europa leerde dat slechts drie personen in staat waren drie “stabiele” landen bij naam te citeren: “Europa kent het ‘andere’ Afrika niet”!

(*) The Economist Democracy Index 2023 Sub-Saharan Africa (Ranking Feb 15, 2024): 1. Mauritius, 2. Botswana, 3. Cabo Verde, 4. South Africa, 5. Namibia, 6. Ghana, 7. Lesotho, 8. Malawi, 9. Zambia, 10. Liberia, 11. Senegal, 12. Tanzania, 13. Madagascar, 14. Kenya, 15. Benin, 16. Uganda, 17. Gambia, 18. Sierra Leone, 19. Nigeria, 20. Côte d’Ivoire, 21. Angola, 22. Mauritania.

Duizend ‘for mutual profit” partnerschappen Afrika-Europa van gevestigde kmo’s uit verwerkende nijverheden en diensten: een springplank voor de inclusieve en duurzame geavanceerde maak-industrialisatie en verwante diensten van Afrika, de creatie van 15 miljoen formele banen per jaar én de redding van de ganse planeet.

Een alternatief van de promotie van “impactfondsen”

Overheden van alle EU-landen stellen 3% van hun personeel gedurende één jaar vrij om overal te lande per 250.00 inwoners twee debatavonden in stadhuizen of openbare instellingen in te richten met als thema’s “Afrika is niet wat u denkt” – “Europa heeft Afrika meer nodig dan andersom”. Met video-getuigenissen uit Afrika. Kost: “Schwarze Null"

Doelgroep: iedereen (burgers, ondernemers, investeringsfondsen, politici, academici, vakbonden, pers, …)

Verwachte resultaten:

De eerste duizend “for profit” kmo’s investeren in een ticket om persoonlijk de persoon, atelier en klantenbestand van een potentiële Afrikaanse kmo-sectorgenoot te bezoeken. “Duizend” kmo-partnerschappen zorgen voor een eerste permanente transfer naar Afrika van de competenties nodig om succesvol te opereren in geavanceerde internationale waardeketens. Snel ontstaat ook “serendipiteit”(bij toeval in multiculturele partnerschappen stuiten op nieuw echt innoverende en mondiaal nodige domeinen, ..),

Klimaattransitie. Een ongewone collusie van klimaat- en aandeelhoudersactivisten verplichten de BASF’s, ArcalorMittal’s, Total Energy’s, INEOS’s, … hun energie slurpende activiteiten te delokaliseren naar regio’s in Afrika met een overvloed aan GH2 à €2/kg. (GRAND INGA waterkrachtcentrales DR Congo. Vermogen: 35 electronucleaire reactoren). Zij verwachten dat bij de aankondiging van hun verhuis naar een regio met goedkope groene waterstof, in de nabijheid van bodemrijkdommen en een toekomstige AfFTA hun beurskoers door het dak schiet. Eigen Europese zon- en windenergie volstaat voor residentieel en nieuw licht-industrieel gebruik.

De emissieloze energie-intensieve transformatie in Afrika van de basismaterialen staal, cement, aluminium, kunstmest, glas, ceramiek, … jaagt er ook de algemene maakindustrialisatie van Afrika aan: “Mijn fabriek van de toekomst, in ‘mijn’ zonovergoten Afrikaans dorp”. De teloorgang van energie-intensieve industrieën verplicht Europa versneld te innoveren in klimaatvriendelijkere en recycleerbaardere maakindustrieën en verwante diensten met hoge toegevoegde waarde.
Vandaag de dag is de beperkte politieke en marktmacht van Europa al zichtbaar in Oekraïne en Gaza. Tegen 2050 zal Europa nog maar 7 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigen, Afrika 25 procent. Ondanks wijdverbreide antiwesterse sentimenten in Afrika blijft het Afrikaanse maatschappelijk middenveld dromen van een Europees samenlevingsmodel met onderwijs, sociale en medische diensten, vrede en stabiliteit voor iedereen. Afrika is gezegend met een demografisch dividend, minerale hulpbronnen, waaronder strategische klimaatbronnen, en abundante hernieuwbare energie die de wereld nodig heeft. Afrika heeft geen ervaring met geavanceerde industriële processen en technologieën. Afrika kan kiezen tussen Oost, West en het Globale Zuiden. Een massale overdracht van de ervaring van de Europese industrie naar Afrika zal bijna automatisch leiden tot een informele maar sterke geopolitieke entente tussen twee buren op korte culturele afstand van elkaar. Europa kan een geprivilegieerd partnerschap met Afrika "herwinnen". (Europe and Africa can change global politics in a ‘revolutionary’ way, F. Mogherini, 8/11/2018).

Besluit

Duizend partnerschappen Afrika-Europa “uit wederzijds eigenbelang” van gevestigde kmo’s uit verwerkende nijverheden en diensten ageren als springplank voor de creatie van 20 miljoen formele banen in Afrika. Zij dwingen Europa om sneller te innoveren, met behulp van robotica en A.I. in klimaatvriendelijkere en recycleerbaardere producten (Schumpeter), die kort daarna in Afrika zullen worden gekopieerd. Dit leidt tot normale migratie in beide richtingen (kruisbestuiving van ervaringen en competenties). Europese “boomers”, eventueel zorgbehoevend in hun laatste levensmaanden, kunnen dan liefdevol bijgestaan of verzorgd worden, niet door FTI-robots en A.I., maar door vriendelijke, intelligente zorg- of verpleegkundigen van vlees en bloed, voorlopig in grote getallen nog niet nodig in “jong” Afrika, maar hoognodig in “vergrijsd” Europa.

PS: Een naïeve(?) gedroomde toekomst voor “mijn” kleinkinderen

Een reset van het rechts-populistische discours over migratie uit Afrika

De Afro-Europese Gemeenschap voor Energie-Intensieve Industrie

De steeds groter wordende asymmetrie in welvaart tussen Europa en Afrika brengt de veiligheid in beide continenten in gevaar. Klimaatdoelstellingen niet halen bedreigt de wereldvrede. Een energie-intensieve Afro-Europese industriële gemeenschap kan vrede in de wereld creëren.

Dé kans voor een nieuwe Europese "Schuman" en een nieuwe Afrikaanse "Mandela"

1/5/2024 karel.uyttendaele {@} pandora.be